Het onderwijs en de HRM-er heeft de afgelopen jaren te maken met een aantal grote en tegelijkertijd interessante uitdagingen. Een groeiend personeelstekort met de bijkomende uitdaging om onderwijs anders te organiseren. De NPO-gelden (Nationaal Programma Onderwijs) om scholen te helpen corona-vertragingen aan te pakken, hebben voor flinke beweging op de arbeidsmarkt gezorgd. Want doordat er meer financiën beschikbaar zijn gesteld, is het aantal vacatures flink gestegen. Ook is er een groei in de vluchtelingenstroom, met als gevolg meer nieuwkomers in het onderwijs en meer behoefte aan specifieke leerkrachten.
Dit had en heeft zijn weerslag op het werkvermogen en de veerkracht van medewerkers. En dat heeft weer een grote impact op de productiviteit en wendbaarheid van een organisatie. Welke verzuimuitdagingen brengt dit met zich mee? En hoe gaan scholen/schoolbesturen hiermee om?
De gesprekspartners
In dit artikel zijn Daniëlle Dericks, casemanager verzuim en re-integratie, en Marloes van Grevengoed, beleidsmedewerker Mens en Organisatie, van SAAM* aan het woord. Een goed gesprek over visie, duurzame inzetbaarheid, verzuim en preventie in hun organisatie.
“Mijn naam is Marloes, ondertussen heb ik zo’n 15 jaar HR-ervaring en ben ik nu 5 jaar met veel plezier beleidsmedewerker Mens en Organisatie bij SAAM*. In mijn rol ben ik HR-sparringpartner voor onze schoolleiders en verantwoordelijk voor ontwikkeling en implementatie van het HR-beleid.”
“Ik ben Daniëlle en ben ruim 15 jaar werkzaam bij SAAM”. Ook ik ben sparringpartner voor de schoolleiders, specifiek voor verzuim- en verzuim gerelateerde situaties en bij preventie. Vanuit deze rol ben ik ook verantwoordelijk voor de ontwikkeling en uitvoering van het preventie- en verzuimbeleid van SAAM*.”
Wat is SAAM* voor organisatie?
Met 25 basisscholen en zo’n 700 collega’s in de regio’s Bernheze, Boekel, Maashorst, Meierijstad en Oss is SAAM* verantwoordelijk voor onderwijs voor meer dan 6.500 kinderen. Centraal in de visie van SAAM* staat “Samen verantwoordelijk voor kansen voor alle kinderen”. Hier leren en werken ze in betekenisvolle verbinding met elkaar”, gebaseerd op de CES-principes (Coalition of Essential Schools).
Daniëlle vertelt: “Als je het hebt over SAAM* als organisatie dan kan ik niet anders zeggen dan inspirerend op een eigen wijze. In ons (netwerk) merk ik vaak dat we net even anders kijken en op basis van creativiteit vooruit lopen bij bepaalde uitdagingen. Natuurlijk is er nog genoeg te doen. Maar we groeien in de volle breedte door en kunnen telkens weer terugblikken op mooie stappen die we als SAAM* hebben gezet. We hebben een cultuur gecreëerd van elkaar zien en oog hebben voor de ander, hierdoor is er ruimte voor iedereen om te groeien, dat vind ik heel sterk.”
“Als ik daarop mag aanvullen, zegt Marloes: ik vind SAAM* een eigentijdse werkgever. Werkgeluk, duurzame inzetbaarheid en goed werkgeverschap staan bij ons hoog op de agenda. Zorgvuldig omgaan met elkaar en focus op het goede gesprek staan hierbij centraal. We proberen hierin zo duidelijk mogelijk te zijn in de communicatie naar elkaar. Ook als het gaat om verwachtingen managen.”
Hoe werkt dat dan precies; zorgvuldig met elkaar omgaan en focus op ‘het goede gesprek’? En wat levert het op?
‘’Het goede gesprek’’ voeren zorgt voor leraren met meer veerkracht en werkplezier voor de klas. En dat heeft een positief sneeuwbaleffect wat ook te zien is in het verzuim; minder vaak en korter. “Dat begint met het centraal zetten van de mens, de SAAM*-collega, in alles wat we doen”, vertelt Marloes. “Het is bij ons vooral gericht op de juiste houding en gedrag. We hebben daarin weinig beleid of protocollen en bieden maatwerk daar waar dat kan. We werken op basis van vertrouwen en volgens het ‘Rijnlands organiseren: de professional in het primaire proces staat centraal’. Bij ons is het: “wie het weet moet het zeggen” en daar luisteren we dan ook naar. Dat zit in onze cultuur. Het is inmiddels normaal dat we op deze manier met elkaar omgaan.”
Daniëlle vult aan: “We proberen de schoolleiders zo informeel mogelijk te ondersteunen, elkaar goed te kennen. Is er iets in de communicatie niet goed gegaan? Dan blijven we in gesprek, we evalueren de situaties creëren een omgeving om van elkaar te leren. Hiermee de-escaleren we situaties snel. Hierdoor voelen collega's zich gehoord, gezien en gesteund en ervaren meer veerkracht en werkplezier.
Marloes: “Het resultaat is dus niet alleen een fijne cultuur en sfeer in de organisatie, maar vooral ook een hoge mate van werkgeluk. En dat blijft niet onopgemerkt. Dit jaar zijn 12 van onze 25 scholen uitgeroepen tot Klassewerkplek: het predicaat voor scholen die uitblinken in hun bijdrage aan het werkgeluk van leraren.”
Zijn er dan toch uitdagingen op het gebied van verzuim(preventie)? En hoe ga je hiermee om?
“Toch wel”, volgens Daniëlle. “Natuurlijk is niet elk verzuim te voorkomen. We merken bijvoorbeeld nog de nasleep van COVID-19 en de gevolgen hiervan. We zien dat onze collega’s vaker privé tegen uitdagingen aanlopen. Als je al een aantal jaren onder hogere werkdruk hebt gewerkt, komt dat extra hard aan, de veerkracht is hierdoor soms lager.”
Marloes: “Deze uitdaging pakken we allereerst aan door na te denken over verzuimpreventie. We sturen op verbinding en blijven de schoolleiders vragen wat ze van ons nodig hebben. Ook hebben we onder andere een persoonlijk budget, werkgeluk-trainingen en jaarlijks een PMO (preventief medisch onderzoek) voor een specifieke doelgroep. Met Klassewerkplek onderzoeken we op welke scholen het werkgeluk het grootst is. Zo worden we uitgedaagd ons telkens te blijven ontwikkelen op dit vlak. De komende jaren willen we nog verder gaan bouwen aan preventie en amplitie binnen de organisatie.”
Samenwerking met Bloeij
“Wat ook helpt is dat we zijn gaan samenwerken met Bloeij”, vertelt Daniëlle. “Zij denken met ons mee in verzuimbegeleiding, voorkomen van verzuim én het versterken van onze collega’s. Bijvoorbeeld doordat zij een vast en laagdrempelig aanspreekpunt voor ons inzetten; de adviseur Mens, Gezondheid en Werk (MGW). Diegene is eenvoudig en snel bereikbaar en heeft extra tijd voor (preventief) contact met HR, collega’s en schoolleiders. We trekken hierin écht samen op. Bloeij denkt ook met ons mee bij het kiezen van de juiste (preventieve) interventies.
De gesprekkencyclus, die willen we komend jaar onder de loep nemen. Naast vakinhoudelijke ontwikkelingen willen we voor de persoonlijke ontwikkeling onderzoeken hoe we dit op basis van het Huis van Werkvermogen en Positieve Gezondheid kunnen inrichten. Het Bloeij-model is gebaseerd op deze theorieën, dus dat zal zeker versterkend werken.”
Waarom hebben jullie gekozen voor Bloeij en hoe bevalt de samenwerking?
Marloes: “We hebben ons jarenlang met een andere arbodienst gefocust op de beste verzuimbegeleiding. Door groei en ontwikkeling gedurende die tijd ontstond een stevigere behoefte aan een arbodienst die aansluit bij onze amplitieve visie en uitgangspunten en daarin preventief en strategisch meedenkt. We zochten een nieuwe partner die de gezamenlijke verantwoordelijkheid voelt om te bouwen aan nog meer werkgeluk en het voorkomen van verzuim. Voor ons gevoel hebben we deze in de samenwerking met Bloeij gevonden.”
“De samenwerking met Bloeij is erg prettig, we hebben snel contact, kijken samen naar de situatie en er is veel aandacht voor de mens in relatie tot werk, vervolgt Daniëlle. De visies van Bloeij en SAAM* lijken erg op elkaar. Wij hebben een focus op goed werkgeverschap, werkgeluk en duurzame inzetbaarheid. Je merkt dat Bloeij dat aanvoelt en daarin meedenkt. De begeleiding is activerend en motiverend. We vinden elkaar in zorgvuldig en doordacht handelen richting de organisatie. Altijd eerst even afstemmen voordat een bindend advies gegeven wordt. Je merkt dat daar tijd voor is. Dat Bloeij daar tijd voor maakt.”
Waarom werkt deze aanpak zo goed voor jullie als onderwijsorganisatie?
“De scholen zijn bezig met het primair proces: kwalitatief goed onderwijs geven, vertelt Marloes. Hoe je het ook wendt of keert, HR-taken zijn niet de kernactiviteiten van de schoolleider. Daarbij merk je dat leidinggevenden het soms moeilijk vinden hoe zij een bepaalde situatie het beste kunnen aanpakken. Zij willen het beste voor de collega’s, maar weten niet altijd waar te beginnen. Bloeij helpt ons als HR-team om de schoolleider te ondersteunen. Twee paar ogen zien hier meer en als gevolg zijn wij minder tijd kwijt met randzaken, zo kunnen wij ons focussen op de ontwikkeling van onze organisatie.”
Daniëlle: “Inderdaad. Wat heel goed werkt is dat Bloeij al in de eerste week van verzuim met de collega belt. Hierdoor is de adviseur-MGW vooraan in het proces betrokken. Dat werkt de-medicaliserend en helpt om de band met werk sterk te houden, ook als er verzuim is. De cultuur in het onderwijs is niet direct zakelijk. Terwijl dat soms wel degelijk nodig is bij het volgen van de wet- en regelgeving zoals de Wet Verbetering Poortwachter. Het is belangrijk en prettig dat Bloeij goed op de hoogte is van alle regelgeving en onze belangen ondersteunt en verstevigt vanuit hun rol.
Binnen twee maanden Overgestapt van arbodienst
Onterecht wordt soms gedacht dat het veel werk is om over te stappen naar een nieuwe arbodienst. In de praktijk valt dit vaak erg mee en wordt er achteraf positief op teruggekeken. Een vergelijkbare visie, open communicatie en een stapsgewijze aanpak zijn hierbij belangrijke speerpunten. Marloes vertelt: “Binnen twee maanden was de inrichting een feit.”
Daniëlle: “In een korte tijd ruim 750 mensen zorgvuldig overdragen, dat vond ik best even spannend. Je wilt vooral dat voor collega’s die kampen met ziekte en beperkingen alles goed geregeld is en dat zij daarvan geen of zo min mogelijk last ervaren. Maar eigenlijk is dat heel vlot gegaan. De projectmatige aanpak van Bloeij is vlot gegaan. De adviseurs hebben ons er adequaat, deskundig en tijdig doorheen geloodst; binnen twee maanden was de inrichting een feit.”
“Daar ben ik het mee eens”, zegt Marloes. “Bij elke stap waren we goed op de hoogte en we wisten wat er van ons verwacht werd. Je merkt dat er veel energie gestoken is in een vlotte overgang. Dat heeft ons veel tijd opgeleverd, mede doordat er proactief meegedacht en gehandeld werd.”
“Een mooi voorbeeld is ons verzuimbeleid”, vult Daniëlle aan. “Dat was op het moment van onze overstap toe aan actualisatie. Bloeij heeft uitgebreid meegekeken en samen hebben we het kloppend en scherp neer kunnen zetten. Mooi om te zien hoe we elkaar daarin versterken. Dat geeft ons mooie energie voor de toekomst, waarin we ons nog verder gaan focussen op duurzame inzetbaarheid. Samen met Bloeij.”
MEER WETEN? BLOEIJ DENKT MET JE MEE
Meer weten over amplitie en preventie? Download de whitepaper Amplitie in de publieke sector. Of lees meer over Duurzame inzetbaarheid van medewerkers door amplitie en preventie.
Lees meer recente ontwikkelingen en nieuws.
